8 yaşındaki Meriç, bir sabah annesine sordu: "Anne neden kadın giysilerinin düğmeleri sol tarafta; erkek düğmeleri sağ tarafta?" Annesi, "Bilmiyorum. Kadın giysileriyle erkek giysilerinin ayrılabilmesi içindir"dedi. Meriç: "Ama bunlar zaten farklı. Babamın kıyafetleri, sana olmaz ki."
Meriç sorusunun cevabını büyüyünce bulabildi.
Kadınların düğmeleri sol tarafa dikiliyordu. Düğme 17. yüzyılda bulunmuş bir icattı. O tarihte düğmeli elbiseleri sadece zenginler alabiliyordu. Zenginlerin hizmetçileri vardı. Bu hizmetçilerse evin sahibesinin giyimine de yardımcı oluyordu. Düğmeleri hizmetçiler ilikliyordu. Onların rahatça ilikleyebilmesi için de hizmetçinin sağ eline denk gelecek şekilde düğmeler giysilerin sol tarafına dikiliyordu. Erkeklerse kendi kendine giyindikleri için düğmeler giysinin sağ tarafına dikiliyordu. Devir değişti. Hâlâ elbise üreticileri düğmeleri sol tarafa dikiyor. Daha ilginci kimse 'Niçin?' diye sormuyor.
Meriç, bir gün babasıyla benzinciye gitti. Pompacı, "Arabayı pompanın diğer tarafına çeker misiniz?" diye sordu. Arabanın benzin deposunun kapağı sol taraftaydı ve arabayı pompanın sağ tarafına yaklaştırmak gerekiyordu. Meriç babasına sordu: "Baba neden bazı arabaların benzin depo kapakları sağ tarafta, bazılarının sol tarafta? Yoksa arabaların da kadın ve erkek olanları mı var; düğmelerin sağ ve sola dikilmesi gibi."
Ülkemizde arabalar yolun sağından giderken, İngiltere başta olmak üzere bazı ülkelerde arabalar yolun solundan gider. Yolun sağından giden bir araba, bir benzin pompasına yanaştığında pompa sağ tarafta olduğu için depo kapağını arabanın sağ tarafına koymak mantıklıdır. İngiltere gibi ülkelerde ise depo kapağını sol tarafa koymak daha mantıklı. Ama yine de Türkiye'de arabaların hepsi sağdan sürüldüğü halde, depo kapakları her iki yöne de konuluyor. Pompalar, istasyonda ortada duruyor. Bütün arabaların depo kapakları sağa konulsaydı, arabaların hepsi pompanın aynı yönünde durmak zorunda kalır ve kuyruk olurlardı.
Meriç'in bir gün ağabeyine "DVD kutuları, niye CD kutularından büyük? İkisinin de içine çapları aynı olan bir disk giriyor." diye sordu. Ağabeyi, "Hiç düşünmemiştim. DVD'lerin kapağına filmin sinema afişinin resmi konuluyor. Afişler de dikey oluyor. Onun için dikey bir kutu kullanıyorlardı. Ya da filmle ilgili daha çok bilgi vermek için." cevabını verdi. Meriç, aynı filmin hem VCD'si oluyor hem de DVD'si. VCD'si küçük kare bir kutuda; DVD'si ise büyük dikdörtgen kutuda. Bu pek geçerli bir açıklama değil." diye yorum yaptı.
Ardından Meriç kendi mahallelerindeki film kiralamacısına gitti. Onun sahibine sordu. Üstelik bir taraftan müzik CD'leri de satıyordu. O da şöyle cevap verdi. "Eskiden video kasetler vardı. Onlar dikdörtgen şeklindeydi. DVD'ler çıkınca, tam onların büyüklüğünde geldi. Açıkçası işime geldi. Çünkü video kasetlerin raflarına DVD'ler tam oturuyordu. Müzik CD'leri, DVD'lerden önce vardı ve onlar başından beri kareye yakın bir formdaydı. Sanırım onların yapısında hiçbir değişiklik olmadı. Ama bizim işimizin de birkaç senesi kaldı. Filmlerin hepsi internetten indirilecek birkaç yıl sonra. Bilgisayarlardaki CD ve DVD sürücüleri bile kalkıyor artık."
Melih Arat
