Tegannideki beş şart

Çalgısız şarkı söylemekle çalgı ile söylemek arasında günah bakımından fark var mıdır?

CEVAP

Büyük İslam âlimi seyyid Abdullah-i Dehlevi hazretleri buyuruyor ki:

(Sima ancak, Allahü teâlâya müteveccih olanlara caizdir. Aletsiz, çalgısız olan sese sima [teganni] denir. Yalnız çalgı ile veya çalgı ile birlikte olan insan sesine gına [müzik] denir.

(İlk teganni eden şeytandır) ve (Gına, kalbde nifak hasıl eder) hadis-i şerifleri de gınanın [müziğin] haram olduğunu göstermektedir.

Âlimler, simanın haram olmasında ihtilaf etti. Gınanın haram olduğunda ihtilaf yoktur. Kadın sesi gınaya dahildir.

Simaya helal diyen âlimler de, bazı şartlar bildirdi. Bu şartlar bulunmayan sima da haram olur.) [Dürr-ül mearif]

Teganninin mubah olması için şu beş şartı gözetmek gerekir:

1- Yabancı kadın sesini, yanında dinlemek haramdır. Bunları görünce, temiz kalb sıkılır, hasta olur. Nefs ise, zevk alır, kuvvetlenir, azar. Böylece kuvvetlenen nefs, haramları, kalbe yaptırır. Çünkü, her aza kalbin emrindedir. Kadınların okuduğu ilahileri, mevlidleri erkeklerin dinlemesi haramdır. [Kasetten, radyodan dinlemek ise mekruhtur.] Şehveti harekete getiren şiirleri teganni ile okumak haramdır. (Hadika)

2- Çalgı bulunmamalıdır. Çünkü keyf için, eğlence için, her çalgıyı çalmak ve dinlemek haramdır.

3- Çalgısız olsa da, günah olan şarkı ve türküleri dinlememelidir.

4- Dinleyiciler arasında yabancı kadın bulunmamalıdır.

5- Nefsinde şehvet hissi olmayan kimselerin, zevk için, güzel ses dinlemeleri caiz ise de, devamlı olmamalıdır. Bazı mubahları sık sık işlemek, abes olur, boş yere zaman öldürmek olur. Bunlar ise haramdır. (Dürr-ül-mearif)

İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:

(İnsanların yüreğinde kalb [gönül] denilen bir kuvvet vardır. Çelik, taşa sürtülünce ateş çıktığı gibi, ahenkli ses de, gönlü harekete getirir. Kalbde, Allah sevgisi varsa, güzel ses, bu sevgiyi arttırır. Çalgı ve her günah nefsi kuvvetlendirir, zararlı olur.

Temiz kalb müzikten zevk alamaz. Güzel ses, kalbe, dışarıdan bir şey getirmez. Sağlam kalbdeki helal olan bağı harekete getirir. Hasta olmayan kalbin teganni dinlemesi helal olur. Kalbde bir bağlılık yoksa, güzel sesten lezzet alması, kuş sesi dinlemek, yeşillik, akar su seyretmek gibi olur. Bunları seyir, göze lezzet verdiği gibi, güzel koku, burna hoş geldiği gibi, güzel ses de, kulağa lezzet verir ve mubah olur.

Kalbi hasta olanın [Allah’tan başka şeye bağlananın] nefsi azar, çalgı dinleyince, haram işleme arzusu artar. Musikiden ruh değil, Allah’ın düşmanı olan nefs lezzet alır. Zavallı ruh, nefsin elinde esir olduğu için, kendi lezzeti sanır.

Musikinin tadı, zehirli bala, yaldızlanmış pisliğe benzer. Hasta olmayan kalbin, helal şeylere olan sevgisini arttıran ve nefsi zayıflatan sesleri dinlemek de, bazı şartlarla mubah olur.

Hacca gidecek olanın Kâbe, hac, Mekke, Medine şarkılarını dinlemesi, askerlerin harb, kahramanlık şarkılarını dinlemesi mubah, hatta sevap olur. Düğün, ziyafet, bayram, sefer dönüşü gibi sevinmesi gereken yerlerde helal olan ses ile neşelenmek mubahtır. Bu sesler, nefse değil, kalbe kuvvet verir.

Teganni etmek, camide def çalmak haram mıdır?

CEVAP

Teganni etmek, Kur’an-ı kerimi teganni ile yani musiki perdelerine uydurarak okumak haramdır. (Bezzâziyye)

Teganni ile okuyan bir imamın arkasında kılınan namazın iadesi gerekir. (Halebi s.297)

Kur’an-ı kerimi, Arap şivesine uygun, tecvid ile ve güzel ses ile okumalıdır. Ebu Davud’daki hadis-i

şerifte, (Kur'anı güzel sesle okuyun) buyuruldu. Yani "Allah’tan korkarak okuyun" demektir. Bu da, tecvid ilmine uyarak okumakla olur. Yoksa, harfleri, kelimeleri değiştirerek, manayı, nazmı bozarak teganni ile okumak haramdır. (Berika)

Kaside, ilahi, mevlid dinlemek, hasta olmayan kalbe rikkat verir. Çalgı çalmanın haram olduğu, icma ile bildirildi. (Makamat-ı Mazheriyye)

İlahileri çalgı ile, ney çalarak okumak tehlikeli bid’attir. Harama helal diyen ve haramı ibadete karıştıran kâfir olur. Resulullah efendimiz, geldiği bir evde, küçük zenci kızları [cariyeler] def çalıp şarkı söylüyorlardı. Şarkıyı bırakıp, Resulullahı övmeye başladılar. Resulullah efendimiz, (Onu bırakın, oyun arasında beni övmeyin. Beni övmek [mevlid, ilahi] ibadettir. Eğlence, oyun arasında ibadet caiz değildir) buyurdu. (K. Saadet)

Her çeşit çalgı dinlemek haramdır. (Fetava-i Bezzaziyye, Hadika, Ahlak-ı alaiyye)

Def, çalgı çalarak veya oyun arasında Kur’an-ı kerim okuyan kâfir olur. (Tergib-üs-salât, Cevahir-ül-fıkh)

İmam-ı Münavi hazretleri (Nikahı herkese duyurun! Bunun için de, camide yapın ve def çalın) hadis-i şerifini açıklarken, (Mescidlerde def çalınmaz. Hadis-i şerif, mescid dışında çalınmasını, mescidde yalnız nikah yapılmasını emrediyor) diyor. (Hadika)

Camide def çalmak günah olunca, başka çalgının camide çalınması hiç caiz olmaz. Kadınların düğünlerde def çalması caizdir. (R.Muhtar)

Bayramda, hac yolunda ve savaşta davul çalmak caizdir. Düğünlerde davul, zilsiz def, sahur davulu, belli yerlerde, okullarda, milli ve siyasi toplantılarda, bando, müzika, mehter ile milli ve askeri marş çalmak caizdir. Tekkelerde, ibadethanelerde her çeşit çalgı haramdır. (Hadika)

Çalıp oynamak şimdiki tarikatçıların yaptıkları gibi, raksetmek, dönmek, el çırpmak, def, dümbelek, ney, saz çalmak haramdır. (Tahtavi şerhi)

İmam-ı Rabbani hazretleri 266. mektubunda buyuruyor ki:

Tasavvuf yolunda sima ve raks yasaktır. Hatta, yüksek sesle zikretmeye bid’at demişler ve yasaklamışlardır. Bu yolun büyükleri, zikrin bile yüksek sesle yapılmasını yasaklayınca, sima ve raks, coşmak, zıplamak gibi şeylere ne demezler?

Teganni ile Kur’an-ı kerim okuyan hafıza, ne güzel okudun diyen, kâfir olur. Musikinin haram olduğunu bildiren fıkıh âlimleri pek çoktur. Hiçbir âlim, teganniye mubah dememiştir. Dinden ve tarikattan haberi olmayan, ham sofular, pirimiz böyle yaptı diye, bahane ederek, hayhuy etmeyi, teganni ve raks etmeyi, din ve ibadet haline sokmuşlar. Kur’an-ı kerimde (Dinlerini [şarkı ile, musiki ile] oyun ve eğlence hâline sokanlardan uzak ol) buyuruldu. (Enam 70)