İki namazı birleştirmek 

Bugün yolculuklar daha çok oluyor. İki namazı birleştirerek bir vakitte kılmak gerekebiliyor. Ameliyat yüzünden doktorun, namazını vaktinde kılamama ihtimali vardır. Ebe doğumda iken namaz vakti çıkabilir. Yahut boğulmakta olan bir insanı kurtarmak için namaz vakti çıkabilir. İmtihana giren talebe namaz vaktini kaçırabilir. Ameliyat olan veya başka hastalar, namaz vakitlerini kaçırabilir. Bunun gibi ihtiyaç hallerinde iki namazı birleştirip bir vakitte kılmak bazı mezheplerde caizdir.

İkindiyi öğle vaktinde, öğle ile birlikte kılmaya takdim ederek kılmak denir. Öğleyi ikindi vaktinde ikindi ile birlikte cem ederek kılmaya da tehir ederek kılmak denir. Yatsıyı akşam vaktinde, akşam ile birlikte kılmaya takdim ederek kılmak denir. Akşamı yatsı vaktinde, yatsı ile birlikte kılmaya da tehir ederek kılmak denir. Sabah namazı hiçbir namazla birleştirilemez.

Hanefi mezhebinde:

Hacılar, Arafat’ta, öğle ile ikindiyi öğle vaktinde takdim ederek, Müzdelife’de ise akşam ile yatsıyı yatsı vaktinde tehir ederek kılar. Başka yerde başka zamanlarda iki namazı cem edemezler. Ancak ihtiyaç ve zaruret olunca diğer mezheplerden birini taklit ederek kılar.

Maliki mezhebinde:

Mubah olan kara yolculuğunda, hastalıkta, karanlıkla beraber yağmur ve çamur olunca öğle ile ikindi, akşam ile yatsı birleştirerek kılınır. Arafat’ta öğle ve ikindi, Müzdelife’de ise akşam ile yatsı birleştirerek kılınır. Deniz yolculuğunda iki namazı birleştirmek caiz olmaz. Maliki’de iki namazı birleştirirken öğleyi ikindiden, akşamı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, iki farzı ard arda kılmak gerekir. İki farz arasında abdest almak ve kamet getirmekte mahzur yoktur. Sünnet kılınırsa mekruh olur.

Şafii mezhebinde:

Mubah olan seferde iken, yukarıda bildirilen namazları, birleştirip, takdim veya tehir ederek kılmak caizdir. Yağmur yağarken da sadece takdim ederek birleştirmek caizdir. Arafat ve Müzdelife’de ise diğer mezheplerdeki gibi cem edilir. Bir kavilde de, hastalık halinde de, takdim veya tehir ederek cem etmek caizdir. Şafii’de, mubah olan seferde, yukarıda bildirilen namazları, birleştirip, takdim veya tehir ederek kılmak caizdir. Şafii’de iki namazı birleştirirken öğleyi ikindiden, akşamı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, ikisini ard arda kılmak gerekir. İki farz arasında sünnet kılarsa cem caiz olmaz. İki farz arasında abdest almanın ve kamet getirmenin zararı olmaz.

Hanbeli mezhebinde:

Arafat ve Müzdelife’de diğer mezheplerde olduğu gibi cem edilir. Ayrıca seferde, hastalıkta, kadının özürlü olmasında, idrar ve yel kaçırmak gibi abdesti bozan özürlerde, abdest ve teyemmüm için meşakkat çekenlerde, a’mâ olan ve yer altında çalışan insan gibi, namaz vaktini anlamakta âciz kalanın, canından, malından ve namusundan korkanın, maişetine zarar gelecek olanın iki namazı cem edip kılmaları caizdir. İki namazı birleştirirken öğleyi ikindiden, akşamı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, ikisini ard arda kılmak gerekir. Abdest almak ve ikamet okumak zarar vermez. Sünnet veya nafile kılarsa cem sahih olmaz. Ağzında dolgusu olan Hanefi, hasta iken iki namazı cem için Hanbeli’yi değil, Maliki’yi taklit etmesi gerekir.

İki namazı cem etmek için özürler

Mukim iken de, namazları vaktinde kılmak bazen zor olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

1- Seferi uzaklıkta olmayan yolculuklarda da, namazları vaktinde kılma ihtimali olmayabilir.

2- Ameliyat yüzünden doktor, namazını kaçırabilir.

3- Ebe doğumda iken namaz vakti çıkabilir.

4- Boğulmakta olan bir insan kurtarmaya çalışılırken namaz vakti çıkabilir.

5- Ameliyat olan namazları vaktinde kılamayabilir.

6- Hasta olanın namazları vaktinde kılması zor olabilir.

7- A’mâ [kör] olan vakti bilmediği için, bir namazı kaçırabilir.

8- Yer altında çalışan işçiler, vakitleri şaşırabilirler.

9- Dağda, çölde, kışta kalıp vakitleri anlamaktan zorluk çeken olabilir. Yağmur, çamur, fırtına sebebiyle namazı kaçırabilir.  Namaz kılarken malı çalınabilir

10- Güvenlik görevlisi, namaz kılarken canına veya iş yerine zarar gelebilir.

11- Bir iş yerinde, namaz kıldırmayabilirler. Tuvalette bile kılma imkânı olmayabilir.

12- Namaz kılarken düşmanlar veya anarşistler, eşkıyalar bir zarar verme ihtimali olabilir.

13- Namaz kıldığı görülürse işinden atılabilir.

14- Yeni Müslüman olmuş kimse, namaz kıldığı görülürse bir zarara uğrayabilir.

15- Ailesi ve yakınları namaz kılmasına izin vermeyebilir.

16- Uçakta abdest alması ve namaz kılması zor olabilir.

17- İmtihana giren kimseler namaz vaktini kaçırabilir.

18- Mescidi olmayan otel, restaurant, havaalanlarında, uluslararası toplantılarda, gayri müslimlerin de katıldığı iftar yemeklerinde namaz kılmak, fitneye sebep olabilir. 

19- Önemli bir toplantıda bulunan bir memur, toplantıyı bırakırsa işine zarar gelebilir.

20- İstanbul gibi trafik problemi çekilen bir yerde, arabası ile giderken trafik sıkışıklığından dolayı, evine ulaşamayıp yolda da, abdest alıp namaz kılacak yer bulunamayabilir.

21- Ders saatleri uygun gelmeyen öğrenciler, abdest alacak ve namaz kılacak yer bulamayabilir.

22- Abdest almakta veya teyemmüm etmekte meşakkat çekilebilir.

23- Bir akıntısı olmak, idrar ve yel kaçırmak gibi abdesti bozan özürlerde ve bunlara benzer hallerde iki namazı cem etmek, yani birleştirip bir vakitte kılmak gerekebilir.

Hanbeli mezhebi taklit edilerek mukim iken de iki namazı cem ederek kılmak caizdir. Öğle ile ikindi, akşam ile yatsı birleştirilerek, bir vakitte kılınabilir. İkindiyi öğle vaktinde, öğle ile birlikte kılmaya takdim ederek cem etmek, öğleyi ikindi vaktinde ikindi ile birlikte kılmaya tehir ederek cem etmek denir. Dolgu dişi olan Hanefi, hasta iken Hanbeli’yi değil, Maliki’yi taklit ederek cem edebilir.

Akşamı yatsı vaktinde, yatsı ile birlikte kılmaya da tehir ederek cem etmek, yatsıyı akşam ile birlikte akşam vaktinde kılmaya takdim ederek cem etmek denir.

İki namazı birleştirirken öğleyi ikindiden, akşamı yatsıdan önce kılmak, birinci namaza dururken cem etmeyi, niyet etmek, ikisini ard arda kılmak gerekir. Kılarken de, Hanbeli mezhebine de uymaya diye niyet edilir. İki farz arasında sünnet kılınmaz. Sabah namazı cem edilmez. Bu kolaylıktan faydalanmalı, kendini ve insanları sıkıntıya sokmamalı, islamiyeti kötülemek için din düşmanlarına fırsat vermemelidir.