Fıkıh Köşesi
VEKÂLET VE ÜCRETİ
- Ayrıntılar
- Kategori: Fıkıh Köşesi
- Gösterim: 5160
Soru: "Mazlumların hukukunu savunan ve zalimleri endişelendiren Akit gazetesi, hepimizin ortak sesidir. Bu gazeteyi yayınlayan, bütün kardeşlerime selam ederim. (..) Ben emlak alışverişi ile meşgul oluyorum. Emlakçılar arasında yaygın olan uygulama şudur. (..) Çoğu zaman; hem mal sahibinden, hem müşteriden komisyon alınmaktadır. Bu doğru mudur? Bir kimse aynı anda hem mal sahibinin, hem müşterinin vekili olabilir mi? Aldığımız komisyon ücreti, emlak fiyatınının yüzde ikisidir. Bazı müşterilerimiz, bu ücreti fazla buldukları için pazarlık etmektedirler. Vekalet ücreti, pazarlığa göre değişebilir mi?"
CEVAP: Günümüzde gayr-i menkul alım-satımı, revaçta olan bir ticari faaliyettir. Bu faaliyet, vekalete dayanan bir muameledir. Vekalet; lugatta, muhafaza etmek ve korumak manasındadır. İslami ıstılahta, "Bir kimsenin, başka bir kimseyi kendi yerine koymasına ve yapacağı işleri belirlemesine vekalet denilir"(1) tarifi esas alınmıştır. Resul-i Ekrem (sav), alışveriş işleri için, Hz. Hizam'ı (ra) vekil tayin etmiştir.(2) İslam uleması, "Bir kimsenin, kendisinin akit yapması caiz olan her hususta, bir başkasını vekil tayin etmesi sahihtir. Çünkü insan bazı hallerde, bizzat kendisi yapma gücünü haiz olmayabilir. Bu gibi durumlarda ehil olan bir kimseyi, vekil tayin ederek ihtiyacını giderir"(3) hükmünde ittifak etmiştir. İmam-ı Münzir, "Kitabu'l İcma" isimli eserinde, bu konuda bütün müctehid imamların ittifak ettiğini kaydetmektedir. Vekaletin rüknü, kendisi ile vekaletin sabit olduğu hususi sözlerdir. "Seni, şu malımı satman için vekil tayin ettim" demek gibi!.. İstihsanen, vekilin bunu kabul etmesi, sıhhatinin şartları arasına alınmamıştır. Susması ve fiilen o malı satması, kabul olarak değerlendirilmiştir.(4) Bir alışverişte; kime vekalet ediyorsanız, ücretini ondan almanız zaruridir. Mektubunuzun sonunda yer alan, "Vekalet ücreti, pazarlığa göre değişebilir mi?" sualinize gelince: Gayr-i menkule ihtiyacı olan bir kimse, size müracaat edebilir. Bu kimseye: "Size istediğiniz vasıflara uygun bir gayr-i menkul bulabilirim. Buna karşılık, sizden şu kadar vekalet ücreti alırım" şeklindeki teklifiniz, pazarlık için gerekli olan bir icaptır. Muhatabınız aynen kabul edebileceği gibi, ücret ile ilgili karşı bir teklifte bulunabilir. Taraflar vekalet ücretinin miktarında anlaştıkları zaman, icap ve kabul tamamlanmış olur. Vekalet ücretinin miktarı, pazarlığa göre değişebilir. Meselenin özü budur. Birbirimize dua edelim.
(1) Molla Hüsrev, Düreri'l Hükkam, İst. 1307, C. 2, Sh. 282; İmam-ı Kasani, El Bedaiu's Senai, Beyrut 1974, C. 6, Sh. 19.
(2) İmam-ı Merginani, El Hidaye, Kahire 1965, C. 3, Sh. 136.
(3) İmam-ı Serahsi, El Mebsut, Beyrut, ty, C. 19, Sh. 3; İmam-ı Merginani, a.g.e., C. 3, Sh. 136. İmam-ı Kasani, a.g.e., C. 6, Sh. 20.
(4) Şeyh Nizamüddin ve Heyet, El Feteva-ı Hindiyye, Beyrut 1400, C.3, Sh. 567.